Sáng hôm chủ nhật, đầu tháng tư, Hải Dương
chuẩn bị tiền nhà đâu vào đấy rồi đi sang nhà ông Hồng. Nấn ná một lúc bên cánh
cổng đóng im ỉm, sau cùng anh cũng quyết định giơ tay lên bấm chuông. Cái cổng
bằng đồng cao lừng lững, trên đó có nhiều họa tiết được đúc nổi khá sinh động
và cầu kỳ. Nghe thấy tiếng chuông, con chó becgie bổng từ đâu xộc ra rồi chồm
lên như hung thần quỷ dữ. Dưới sức nặng của nó, cánh cổng đồ sộ khẽ rung lên và
phát ra những âm thanh loảng xoảng nghe chói tai. Đôi mắt nó đỏ rực lên như hai
hòn than, hai tai dựng đứng, cái lưỡi đỏ hỏn và dài thoòng thì cứ thè ra nom
đến phát hãi.
- Phốc!...Vào trong nhà ngay! – Có tiếng quát
oang oang vang lên. Hiến, cậu út nhà ông Hồng đang dắt xe máy ra sân và chuẩn
bị đi đâu đó.
Hiến là một thanh niên khá bảnh trai, có khuôn
mặt giống bố như lột nhưng dáng người lại thấp đậm. Cái áo sơ mi kẻ sọc bó sát
mà cậu đang mặc trên người được cắt may rất khéo, để lộ bộ ngực nở nang, lực
lưỡng. Sau tiếng quát, Hiến chộp lấy cái vòng cổ con chó và kéo nó đến tận cuối
góc sân rồi xích dưới gốc một cây bưởi đang trổ hoa trắng muốt.
Cậu út quay lại, hé mắt nhìn qua khe cổng rồi
cất giọng lí nhí qua kẻ răng:
- Chào anh!
- Cậu đi học đấy à?
- Dạ không! Em đang định đến nhà bạn mượn ít
tài liệu ôn thi! Hôm nay là chủ nhật mà anh! – Hiến đáp và đưa tay kéo cái chốt
cổng ra.
- Ừ nhỉ. Thế mà tôi quên mất!
Hải Dương ẩy nhẹ cánh cổng, bước vào trong
sân.
- Ông cụ có nhà không? Tôi sang để đóng tiền
tháng vừa rồi…
Hiến quay mái đầu húi cua trên cái gáy phẳng
đứng được cạo nhẵn ra sau, lớn tiếng gọi:
- Bố ơi!...Có anh Hải Dương muốn gặp bố này!....
Tiếng ti vi trong nhà chợt im bặt. Chừng vài giây sau, có tiếng
ồm ồm của ông cụ vọng ra:
- Ai đấy?...
- Anh Hải Dương!
- Cứ vào đi!...
- Bố em nói mời anh vào! – Cậu út ngoảnh lại, tươi cười.
Hải Dương để giày dưới sân, bước lên cái thềm gạch men bóng
loáng và chậm rãi tiến về phía phòng khách. Ông Hồng đang ngồi ở ghế đi văng
xem ti vi. Tiết trời se lạnh, nhưng trên mình ông lão chỉ mặc độc một cái áo
phông trắng cổ tròn và chiếc quần bộ đội đã bạc màu. Chiếc ti vi 25 inch hiệu
Sony đặt ngay ngắn trên cái tủ tường bằng gỗ kiểu vách ngăn. Bên trong tủ được
trưng bày những chiếc bình gốm mĩ nghệ, những li, cốc kiểu cách và mấy chai
rượu ngoại đắt tiền. Nằm gọn lỏn trong cái ô vuông vuông chính giữa là một
chiếc đồng hồ treo tường chạy pin kiểu cổ nom khá tinh xảo. Trên mặt bàn thấy
có một bình hoa lay ơn màu hồng phấn, có lẽ là do cô con gái bày biện ở đây từ
sáng. Bộ ấm trà kiểu “Phúc, lộc, thọ” đặt ngay ngắn giữa bàn, trắng bóng và
sạch như lau, cạnh đó có một chén nước đang uống dở.
- Chào bác! – Hải Dương bỏ cái mũ lưỡi trai ra khỏi đầu, lễ
phép.
- Anh ngồi xuống đây! – Ông lão nhìn lướt qua khách một cái, chỉ
tay xuống cái ghế bên cạnh rồi lại tiếp tục dán mắt vào màn hình ti vi. Có vẻ
như trận bóng đá trên truyền hình đang thu hút hết tâm trí ông. Mắt ông mở to,
hấp háy, cái miệng có cặp môi rất dày thì thi thoảng lại ngoác ra với một vẻ
phấn khích tột độ.
Hải Dương đến ngồi vào bàn, tò mò hướng ánh mắt về phía màn
hình.
- Sút!...Vào…vào đi!... Lại không vào rồi! – Ông lão dậm chân,
thình lình hét toáng lên đến lạc cả giọng.
Có tiếng cánh cửa rít lên cót két, Hải Dương quay đầu nhìn về
phía ấy. Cái đầu bù xù của bà lão ló ra sau cửa phòng ngủ. Khuôn mặt nhăn lại
như cái bị, bà ném về phía ông chồng một ánh nhìn đầy tức tối và cất giọng đanh
đá:
- Tôi đã nói với ông bao nhiêu lần rồi? Sang nhà ông lang bên
làng Cót, cắt cho tôi vài thang thuốc đau xương cốt nghe chửa. Vậy mà giờ này
ông vẫn còn ngồi đó xem bóng đá à?... Lại còn hét toáng lên như lũ trẻ con
ngoài phố nữa. Đúng là già rồi mà không biết xấu hổ là gì cả. Ông định để cái
bệnh đau xương cốt nó hành hạ tôi đến bao giờ nữa hử?... Thôi! Tắt ti vi và đi
ngay đi! Không bóng với bánh gì nữa hết!…
Ông lão cụt hứng, hàng lông mày đốm bạc cụp xuống, nom thiểu não
một cách tội nghiệp. Lão miễn cưỡng với tay vớ lấy cái điều khiển để trên bàn,
rồi tắt phụt ti vi. Bực mình với bà vợ già, lại thẹn với khách, lão sượng sùng
châm thuốc hút.
- Anh thế nào, chứ tôi thì mê bóng đá lắm! – Lão hào hứng nói
giữa hai hơi thuốc, có vẻ như đã hoàn toàn quên đi sự khó chịu mà bà vợ vừa mới
gây ra cho mình - Hồi còn trong quân ngũ, tôi cũng là một tay tiền đạo cừ, đã từng
đoạt giải cấp trung đoàn cơ đấy!...
Hải Dương mỉm cười lấy lệ, rồi anh lấy số tiền đã chuẩn bị sẵn
từ nhà để lên bàn:
- Bác cho cháu thanh toán tiền tháng trước!...
- Đợi tôi lát! – Ông lão phẩy tay, rồi đứng dậy hấp tấp đi về
phía chiếc bàn nhỏ đặt ở góc phòng, dáng điệu vẫn khỏe khoắn như hồi còn trẻ.
Ông mở ngăn kéo lấy ra một cuốn vở kẻ ô li, rồi quay lại chỗ ngồi của mình.
Ông giở cuốn vở, lóng ngóng đeo cặp kính lão vào.
- Tháng vừa rồi… cả tiền nhà, tiền điện nước. Vị chi là của các
anh hết….sáu..trăm..chín lăm…nghìn!...
Với một vẻ tự nhiên nhất đời, ông cầm lấy xấp tiền để trên bàn,
lẩm nhẩm đếm.
- Đủ rồi!... Các anh cứ sòng phẳng như thế là tốt! Tôi rất hài
lòng!..- Ông nói và cười rất tươi, để lộ chiếc răng vàng lấp lóa nơi khóe
miệng.
- Vâng!
Chủ nhà chìa bao thuốc lá cho khách:
- Anh hút thuốc đi!
- Cảm ơn bác! Cháu không quen hút loại này – Hải Dương xua
tay.
- Tôi thì hút quen rồi, nó đậm đà và hợp gu! – Ông cụ nói, hai
con mắt rất gần sống mũi nhìn người khách trọ của mình một cách đầy thiện cảm. Đôi
mắt đã bạc màu nhưng vẫn còn rất tinh anh. Mỗi khi ông nhìn ai thì có cảm giác như
muốn xoáy sâu vào tâm khảm và đọc được hết những ý nghĩ thầm kín bên trong con
người ta.
Hải Dương ngồi nán thêm một lát rồi đứng lên chào chủ nhà để ra
về.
- Anh về nhé! – Ông lão giơ tay lên chào – Thông cảm nhé! Bây
giờ tôi cũng phải đi có chút việc!
Khách ra về rồi, ông lão liền đi lấy cái áo sơ mi mặc vào rồi
nai nịt cẩn thận, gọn gàng như một chiến binh sắp ra mặt trận. Ông có thói quen
mặc đồ rất nhanh và gọn gàng, âu đó cũng là một ưu điểm nữa được thừa hưởng từ
môi trường quân ngũ. Giờ này ông phải đạp xe sang tận làng Cót để cắt thuốc bà
vợ già trái tính trái nết của mình. Trong lúc dắt chiếc xe đạp phượng hoàng màu
cánh trả ra sân, miệng ông vẫn không ngừng lẩm bẩm:
- Đi thì đi! Xương cốt mụ đau thì có ảnh hưởng gì đến tôi chứ. Hừ!...Trận
bóng đá đang hay!… Mụ đúng là quỷ dữ!. Quỷ tha ma bắt mụ đi cho tôi được nhờ…
Cái mồm thì cứ quang quác như con gà mái ấy, chẳng có ngày nào là được yên ổn
lấy một giờ cả!…
Ra đến đầu ngõ, ông lão đặt một chân lên pê đan, nhún mình lấy đà
vài nhịp rồi bắt chéo chân ngồi lên chiếc xe và bắt đầu đạp khật khừ như một
người say rượu.
o0o
Sau khi rời khỏi nhà ông Hồng, tiện thể, Hải Dương ghé vào quán
nước cụ Chuẩn và ngồi ở đó thêm một lúc. Anh đút hai tay vào túi quần, nhìn
trước ngó sau rồi vừa huýt sáo vang lừng vừa xăm xăm bước sang phía bên kia
đường.
Phía sau chiếc bàn được xếp đầy những hộp bánh, nước ngọt và
trái cây, cụ Chuẩn đang ngồi một mình, dựa lưng vào chiếc ghế mây. Ông cụ mặc
một cái áo len mỏng cổ trái tim bên ngoài chiếc sơ mi màu đỏ mận nom rất thích hợp.
Lần nào đến đây, Hải Dương cũng nhìn thấy ông cụ với một phong thái lịch lãm
như thế. Chủ quán đang cắm cúi đọc cái gì đó, chiếc mũ bê rê đội sùm sụp trên
đầu gần như che kín hết cả hai bên mí mắt. Có cảm tưởng như cái sống mũi thanh
thanh và hơi gồ lên của ông cụ lúc này cũng khẽ chuyển động theo từng con chữ
trong trang sách.
- Để xem cụ đang làm gì nào? – Hải Dương kéo ghế ngồi, nhìn vào
cuốn sách ông cụ đang cầm trên tay và cất tiếng ôn tồn.
- À!...à!... Anh ngồi uống nước!
Nhận ra khách quen, ông lão
đổi mặt làm vui. Ông để cuốn sách cũ nhàu xuống mặt bàn, rồi đưa bàn tay gầy gò
có những đường gân xanh xanh nổi lên vừa dụi mắt vừa ngượng ngùng giải thích:
- Những lúc rỗi, tôi hay mang mấy cuốn chuyện tranh ra đọc để
giải trí. Thực ra không chỉ trẻ con đâu, mà đến người lớn mình đọc cũng thấy
hấp dẫn lắm anh ạ!…
“Thì ra Ông cụ đang xem truyện tranh” – Hải Dương thú vị nghĩ
thầm.
- Vâng!... Rất hấp dẫn!...- Hải Dương buộc miệng phụ họa theo.
Rồi sau vài giây suy nghĩ, anh nói thêm:
- Đó là một loại hình văn học khá thịnh hành hiện nay. Mà ngôn
ngữ được thể hiện trong tác phẩm chính là hội họa. Nó sinh động, hấp dẫn và
khơi gợi được trí tưởng tượng của trẻ thơ. Trong tác phẩm truyện tranh, họa sĩ
đóng vai trò là người sáng tạo chính, ngôn ngữ hình ảnh sẽ thay cho ngôn ngữ
văn chương!…
- Phải! Phải…Anh nói phải! - Ông cụ hào hứng hẳn lên, tay vẫn phất
qua phất lại cái chổi lông gà để phủi những đám bụi li ti bám trên mặt bàn –
Như thế thì cái tài năng của họa sĩ cũng chẳng kém gì nhà văn anh nhỉ?
- Vâng! – Hải Dương nhũn nhặn đáp.
Cụ Chuẩn có vóc dáng cao gầy, nước da trắng xanh nhợt nhạt. Đó
là tạng người chỉ quen với lao động trí óc mà cả đời chẳng phải động chân động
tay đến những công việc nặng nhọc bao giờ. Tiếp xúc với cụ, người ta có cảm
tưởng như cụ chẳng bao giờ ra khỏi nhà hoặc là rất ít khi tiếp xúc với môi
trường thiên nhiên. Giống như một cái cây được trồng trong nhà kính, cả đời chỉ
quen với ánh sáng đèn điện mà chẳng bao giờ biết đến ánh sáng mặt trời cả. Ấn
tượng ban đầu về cụ như vậy, kể ra thì cũng có nhiều phần đúng. Vài năm trước
đây, cụ Chuẩn từ giã cuộc đời viên chức để về hưu và sống một cuộc sống giản dị
cùng bà con lối phố. Và ông cụ, với bản tính hướng ngoại của mình đã quyết định
mở một ngôi hàng chè chén trước nhà để có cơ hội tiếp xúc và trò chuyện với mọi
người, thay vì suốt ngày chỉ ru rú trong xó nhà với mấy bức tường bê tông xám
xịt chán ngắt. Thường thì quán của cụ cũng chỉ đông một lúc vào sáng sớm, còn
thì phần lớn thời gian còn lại trong ngày là khách khứa vãng lai. Đó có thể là
anh lái xe ôm ghé vào uống nước, nhân tiện hỏi thăm đường sá. Hoặc giả là mấy
anh thợ xây, thợ hồ làm việc ở công trường gần đó vào quán hút thuốc, nghỉ xả
hơi và ăn chút quà bánh gì đó sau những giờ lao động mệt nhọc. Về phần Hải
Dương, thi thoảng anh cũng thích đến đây để chuyện trò với ông cụ, vì theo anh,
ông là một người hiểu biết và khá thú vị.
Ông lão mở nắp cái tích, lấy ấm trà ủ trong đó ra và rót vào hai
cái chén nhỏ màu da lươn. Khói trà bốc lên nghi ngút, thơm và rất quyện.
- Chè tôi mới lấy đợt này đấy. Nước xanh và đượm lắm! – Lão hí
hửng nói như khoe.
Hải Dương nâng chén lên nhấp một ngụm, thong thả cảm nhận cái vị
chát và ngòn ngọt lan tỏa dần trên đầu lưỡi. Cũng như bao công việc ẩm thực
khác, pha trà ngon cũng không phải là việc dễ, nó còn phải tùy tay và cái năng
khiếu của người ta nữa. Cụ Chuẩn lại là con người đáp ứng được những điều kiện
đó. Vốn là một người tinh tế và biết thưởng thức, vì vậy mà cụ pha chè cũng rất
ngon.
- Cụ cho điếu thuốc!
Chủ quán mở cái tủ kính con con dựng nghiêng trên bàn, lấy ra
gói thuốc Vinataba đưa cho khách. Hải Dương nhón tay rút một điếu, rồi chậm rãi
châm lửa hút.
Dù vẫn ghé quán luôn, nhưng it khi Hải Dương nhìn thấy con cái ông
cụ ở trong nhà. Sau này anh mới biết, ông bà chỉ có mỗi một anh con trai, đã
lập gia đình và ở mãi tận đâu bên phố Kim Liên. Thi thoảng vào dịp lễ nào đó,
mới lại thấy vợ chồng họ đưa hai đứa
cháu về đây chơi với ông bà nội. Hai đứa bé còn nhỏ, chừng mươi, mười hai tuổi
gì đó. Chúng chơi đùa và hỏi han ông nội đủ thứ. Còn ông cụ thì vừa cười vừa âu
yếm trả lời chúng, khiến cho những nếp nhăn trên khuôn mặt như giãn thêm ra.
Những lúc ấy nom ông vui và hạnh phúc lắm, như là trẻ lại đến cả chục tuổi.
Cụ Chuẩn đã sống một cuộc đời viên chức cống hiến và liêm khiết.
Hồi còn đi làm, lương chỉ ba cọc ba đồng, cũng chẳng hề có chức quyền hay bổng
lộc gì cả. Vì vậy mà khi về hưu, ông vui vẻ đón nhận cuộc sống mới với một tâm
thái thanh thản mà chẳng chút vướng bận hay nuối tiếc nào. Kể ra thì đó cũng là
một nhân cách đáng để khâm phục và tôn trọng trong thời buổi kim tiền ngày nay.
Lúc này Hải Dương muốn nói một điều gì đó để thể hiện sự quan
tâm đến ông lão, bèn hỏi:
- Dạo này cụ thế nào? Cuộc sống vẫn được như ý chứ?
Nghe vậy, khuôn mặt ông cụ thộn ra, lộ vẻ nhẫn nhục. Ông đáp mà giọng
như chùng hẳn xuống:
- Anh ạ! Cuộc đời đã mài nhẵn tôi như một viên đá cuội bị sóng
đánh dạt vào bãi biển. Để đến nổi bây giờ nhẵn thín, tròn vo, lăn đi hướng nào
cũng được. Tôi giờ đây sống nhàn nhã, vô ưu vô lo, cũng chẳng quan tâm vướng
bận điều gì cả!…
Ông cúi đầu, lặng im một lúc, rồi gật gù đọc:
“…Thu ăn măng trúc, đông ăn giá
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao
Rượu đến gốc cây ta sẽ nhắp
Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao”(*)
Khách im lặng, bồi hồi nhìn ra khoảng đất trống trước mặt. Dưới
gốc cây trứng cá ngoài kia, có một cái xe đẩy bán hàng của ai đó để không nằm
chỏng chơ. Một cái bếp than tổ ong đã mở nắp, tàn của những viên than chưa hót
còn vương vãi ra khắp xung quanh. Cạnh đó, chú Mèo mướp nằm cuộn tròn, hai tai nó
dựng đứng lên và thiu thiu ngủ. Nắng cũng đã bắt đầu lên, lan tỏa và sưởi ấm
khắp không gian cảnh vật. Một sáng xuân thật đẹp và yên bình.
Có tiếng xe máy nổ bình bịch mỗi lúc một gần. Hải Dương nhận ra
ngay đó là xe của Long (Chiếc xe bị thủng một lỗ nhỏ ở ống xả, cho nên tiếng nổ
nghe to và khác thường). Tiếng xe máy nhỏ dần rồi tắt hẳn, cái đầu bù xù của Long
ngó vào. Cậu chàng sốt ruột giơ tay nhìn đồng hồ, giục:
- Đi thôi! Sắp đến giờ đá rồi đấy!
Sáng nay họ có một trận thi đấu bóng đá ở sân trường.
- Ờ!...ờ!...Xong ngay đây! – Hải Dương cuống quýt đáp.
Thanh toán tiền xong, Hải Dương chào chủ quán rồi leo lên ngồi phía
sau xe. Long bặm môi nhả tay côn, chiếc xe giật nhẹ một cái và chồm lên như con
ngựa bất kham rồi từ từ lăn bánh.
__________________________________________________________
(*): Bài thơ “Cảnh nhàn” của Nguyễn Bỉnh Khiêm.
